Co to jest IBU?

Co to jest IBU – Skąd się wzięło i po co powstało?

Goryczka w piwie, choć kluczowa dla jego smaku, była przez długi czas trudno mierzalna. W XX wieku, gdy piwowarstwo stawało się coraz bardziej złożone, pojawiła się potrzeba dokładniejszego zrozumienia i kontrolowania goryczki w piwach. I właśnie wtedy narodziła się skala IBU – narzędzie, które rewolucjonizowało przemysł piwowarski i pozwoliło na bardziej precyzyjną produkcję piwa.

Początki pomiaru goryczki w piwie

Historia skali IBU zaczyna się od naukowego podejścia do piwowarstwa. W latach 50. i 60. XX wieku, gdy przemysł piwowarski coraz bardziej się rozwijał, piwowarzy zaczęli szukać sposobów na standaryzację i kontrolę jakości piwa. Wcześniej goryczka była odczuciem subiektywnym, co oznaczało, że piwa mogły różnić się znacząco nawet w obrębie jednego browaru. Brakowało narzędzi, które pozwalałyby na dokładne przewidzenie i pomiar poziomu goryczki w gotowym piwie.

Piwowarzy i chemicy zdawali sobie sprawę, że goryczka w piwie pochodzi głównie od chmielu, a dokładniej od obecnych w nim kwasów alfa. To one, pod wpływem procesu warzenia, przekształcają się w związki chemiczne zwane izo-kwasami, które nadają piwu charakterystyczny, gorzki smak. Wyzwaniem było opracowanie metody, która pozwalałaby na ilościowe określenie stężenia izo-kwasów w piwie.

Narodziny skali IBU

Rozwój technologii i narzędzi chemicznych w latach 60. pozwolił naukowcom na opracowanie metody, która umożliwiała precyzyjne mierzenie stężenia tych goryczkowych związków. IBU (International Bitterness Units) zostało wprowadzone jako międzynarodowa jednostka do pomiaru poziomu goryczki w piwie.

Metoda opiera się na analizie chemicznej, która mierzy stężenie izo-kwasów chmielowych w piwie, określając, ile miligramów tych związków znajduje się w jednym litrze piwa. Jeden punkt IBU oznacza, że w jednym litrze piwa znajduje się jeden miligram izo-kwasów alfa. Na tej podstawie można określić, jak bardzo goryczkowe będzie dane piwo.

Dlaczego powstała skala IBU?

Skala IBU powstała przede wszystkim w odpowiedzi na potrzebę standaryzacji i kontroli jakości piwa. Kiedy browary zaczęły produkować piwo na większą skalę, konieczne stało się utrzymanie spójności między różnymi partiami produkcyjnymi. Dzięki skali IBU piwowarzy mogli kontrolować ilość chmielu i procesy warzenia, aby uzyskać pożądany poziom goryczki w każdej partii.

Oto główne powody, dla których skala IBU stała się istotnym narzędziem w piwowarstwie:

1. Standaryzacja – Skala IBU umożliwiła browarom standaryzowanie goryczki w piwie, co pomogło utrzymać spójność między różnymi partiami piwa. Dzięki temu konsumenci mogli oczekiwać tego samego poziomu goryczki w każdym zakupionym piwie.
2. Kontrola jakości – Dzięki pomiarom IBU, piwowarzy mogli dokładnie kontrolować ilość chmielu dodawanego do piwa i lepiej zarządzać procesem warzenia. Wysokie IBU może świadczyć o intensywnej goryczce, ale także o złożoności i jakości użytych składników.
3. Eksperymentowanie z piwem – Skala IBU dała piwowarom możliwość eksperymentowania z różnymi poziomami goryczki, co doprowadziło do rozwoju wielu nowych stylów piwa. Szczególnie w piwach takich jak IPA czy imperial IPA, goryczka stała się kluczowym elementem smaku, a dzięki IBU browary mogły tworzyć coraz bardziej złożone i intensywne piwa.

Jak interpretować wartość IBU?

Zrozumienie wartości IBU może pomóc w wyborze piwa, które najlepiej odpowiada Twoim preferencjom smakowym. Oto krótki przewodnik, jak interpretować IBU:

• 0–10 IBU: Bardzo niska goryczka. W tej kategorii znajdziemy piwa takie jak lagery, piwa pszeniczne i niektóre piwa owocowe. Goryczka praktycznie nie jest wyczuwalna, a piwo jest bardziej słodkie i orzeźwiające.
• 10–20 IBU: Lekkie piwa z delikatną goryczką. W tej kategorii znajdziemy m.in. lekkie pale ale i niektóre piwa belgijskie. Goryczka jest wyczuwalna, ale subtelna.
• 20–35 IBU: Średnia goryczka, która zaczyna być bardziej zauważalna, ale wciąż dobrze zbalansowana z innymi smakami. Piwa w tym przedziale to np. piwa amber ale lub pale ale.
• 35–60 IBU: Wyraźna goryczka, często spotykana w stylach takich jak IPA (India Pale Ale). W tym przedziale chmiel zaczyna dominować, nadając piwu mocny, wyrazisty charakter.
• 60–100 IBU: Bardzo wysoka goryczka, charakterystyczna dla imperialnych IPA, double IPA czy niektórych piw stout. Te piwa są intensywne w smaku i przeznaczone dla osób, które lubią naprawdę wyraziste piwa.
• 100+ IBU: Teoretycznie możliwe do osiągnięcia wartości, ale dla większości ludzi goryczka powyżej 100 IBU staje się zbyt intensywna i trudna do odróżnienia od poziomu np. 80 IBU. W tym zakresie znajdują się ekstremalne piwa, często eksperymentalne.

Czy wyższe IBU zawsze oznacza bardziej gorzkie piwo?

To pytanie zadaje sobie wiele osób, które dopiero zaczynają zgłębiać tajniki piwnego świata. Odpowiedź brzmi: niekoniecznie. Chociaż IBU mierzy poziom goryczki, to sposób, w jaki odczuwamy tę goryczkę, zależy od wielu czynników.

Balans piwa odgrywa kluczową rolę. Na przykład piwa o wysokim ekstrakcie, takie jak piwa imperialne czy mocne stouty, mogą mieć wysokie IBU, ale nie odczuwają się tak gorzko ze względu na dużą ilość słodu, który równoważy goryczkę. Z kolei lekkie piwo z niższym IBU może wydawać się bardziej gorzkie, ponieważ nie ma wystarczającej słodowej podstawy, aby tę goryczkę zrównoważyć.

Czy warto zwracać uwagę na IBU?

Zdecydowanie tak, zwłaszcza jeśli jesteś osobą, która ma swoje preferencje smakowe. Jeśli lubisz piwa o łagodnej goryczce, piwa z niskim IBU będą idealne. Z kolei miłośnicy intensywnych doznań smakowych i wyrazistego chmielu będą celować w piwa o wysokim IBU.

Warto jednak pamiętać, że IBU to tylko jeden z elementów składowych piwa, a ostateczny smak zależy od wielu innych czynników – takich jak rodzaj użytych słodów, sposób fermentacji czy procesy starzenia piwa.

Skala IBU to użyteczne narzędzie, które pozwala zrozumieć poziom goryczki w piwie. Chociaż nie mówi wszystkiego o smaku piwa, może być wskazówką, które piwo bardziej przypadnie Ci do gustu. Niezależnie od tego, czy jesteś miłośnikiem subtelnych, lekkich lagerów, czy intensywnych IPA, znajomość IBU pozwoli Ci lepiej nawigować po świecie piw rzemieślniczych i odkrywać nowe smaki.

Następnym razem, gdy będziesz wybierać piwo, zwróć uwagę na IBU – to może być klucz do znalezienia Twojego nowego ulubionego trunku!